کتابخانههای مجازی، کتابخانههای بدون دیواری هستند که همه نوع خدمات کتابخانهای نیز در آنها از طریق سرویس وب انجام میپذیرد. منابع این نوع کتابخانهها از نوع مدارک و کتابهای الکترونیکی و دیجیتالی بر روی شبکههای محلی و جهانی است. ظهور کتابخانههای دیجیتال نه تنها باعث تحولی بنیادین درساختار کتابخانهها شده بلکه فرصتهای فراوانی را نیز پیش روی کتابداران و مراجعین کتابخانهها و مراکز اسناد قرار داده است. نرمافزار کاوش قاصدک (کتابخانه دیجیتال کاوش) یکی از مکملهای نرمافزار کاوش پروانه (سامانه جامع اطلاعرسانی و کتابداری تحت وب) میباشد که با استفاده همزمان از نرمافزار کاوش پروانه و قاصدک کتابخانهها میتوانند حضور کاربران و مسئولین کتابخانه را در محل کتابخانه به صفر رسانده و تمامی کارها را از راه دور و در فضای مجازی انجام دهند. لذا هم کاربر میتواند از امکانات به هنگام و با صرف حداقل وقت و هزینه استفاده نماید و نیز مسئولین کتابخانهها نیز میتوانند خدمات را بهتر و آسانتر در اختیار کاربران و با زدن تنها چند کلید (حتی از منزل) ارائه نمایند
کتابخانههای مجازی، وجه دیجیتالی کتابخانههای سنتی هستند که مواد الکترونیکی و غیر کاغذی را شامل میشوند.
کتابخانههای مجازی، دیدگاهی منسجم از همه اطلاعات گنجانده شده در یک کتابخانه را بدون در نظر گرفتن شکل یا فرمت آن فراهم میسازد.
کتابخانههای مجازی، همانند کتابخانههای سنتی میتوانند، به جامعه یا گروههای خاص سرویس دهند، هرچند که این گروهها ممکن است بطور گسترده در سراسر شبکه پخش شده باشند.
مدیریت کتابخانههای مجازی امری پیچیده نیست، در عین حال نیاز به هماهنگی و مهارتهای کتابداران و متخصصان رایانه دارد.
در کتابخانههای مجازی برخلاف کتابخانههای فیزیکی و سنتی دو مقوله فواصل زمانی و مکانی عباراتی بیمفهوم هستند.
با کمک کتابخانه مجازی اگر منابع با ارزشی دارید که نمیخواهید اصل آن را در اختیار عموم بگذارید میتوانید با مدیریتی بهینه تمام و یا بخشی از آن را عرضه نمایید و حتی برای این نمایش وجهی را دریافت کنید.
امکان گسترش و عرضه منابع منحصر به فرد هر کتابخانه نظیر پایاننامهها.
امکان در اختیار گذاشتن منابع ارزشمندی چون کتب خطی.
امکان عرضه اطلاعات اختصاصی شبیه به اسناد و مدارک فنی تاریخی دولتی و....
امکان استفاده هم زمان از یک منبع خاص برای تمامی اعضا در یک زمان.
امکان به کارگیری مکانیزمهای امن جهت حفظ، گسترش و توسعه، با توجه به مسئله مالکیت مادی و معنوی.
امکان ایجاد کتابخانه بدون دیوار با تامین دستیابی به منابع.
امکان گردش مجازی در قفسه های کتابخانه و نمایش قفسه ها با مرتب سازی های مختلف (موضوعی، عنوان، کد مدرک، پدیدآوران)
باز نگهداشتن کتابخانه، امکان دستیابی به منابع اطلاعات در تمامی روزهای هفته و در تمامی
ساعات شبانه روز بدون تعطیلی.
امکان تعریف سطوح دسترسی برای استفاده از منابع از راه دور.
امکان همگام سازی با سیستم دیجیتال کاوش پروانه، به این ترتیب که میتوان اطلاعات مورد نظر را در سیستم کاوش پروانه جستجو نموده و در صورتیکه مدرک یافت شده دارای اطلاعات کتابخانه مجازی باشد اطلاعات آنرا با توجه به دسترسیهای تعیین شده جهت ایمن سازی منابع مشاهده نمود.
امکان استفاده از خدمات پیشرفته اطلاع رسانی.
امکان جستجو و بازیابی سریع مدرک پایگاه اطلاعات و نمایش گرافیکی مدارک.
امکان افزودن Water Mark به مدارک و نمایش آن در تمامی صفحات مدرک.
امکان نمایش تعداد صفحات محدود برای مراجعین غیر عضو.
امکان نمایش کامل اطلاعات با دریافت وجه از اعضا.
امکان فروش و دریافت وجه و تحویل مدارک بهصورت فایل با قالب PDF به اعضا.
امکان نمایش صفحات خاص مثل بخش معرفی و شناسنامه مدرک ،چکیدهها، فهرست و...
امکان دستیابی سریع به صفحات مورد نیاز با کمک Hyperlink.
امکان تنظیم عدم نمایش برخی از صفحات مدارک و ایجاد سطوح دسترسی برای صفحات خاص.
امکان ایجاد وبسایت اختصاصی.
امکان استفاده تجاری و تبلیغ.
امکان معرفی و نمایش محصولات.
امکان ایجاد فضای رقابت با دیگر ناشران.
امکان دسته بندی کتب (موضوعی، پدیدآوری و ...)
امکان درج مشخصات اعم از نام، نشانی و تلفن.
امکان نمایش آرم یا لوگو در تمامی صفحات سایت.
امکان ایجاد لینک به سایر وبگاههای مرتبط.
امکان ارتباط با وبگاه ناشر (درصورت دارا بودن وبگاه از قبل)
امکان وارد نمود اطلاعات از سایت کتابخانه ملی ایران.
و دهها امکان منحصر به فرد دیگر.